Gisteren was dit onderwerp ter sprake gekomen tussen mij en een vriend. Stel, je ontmoet iemand die later vertelt dat hij of zij Autisme heeft. Hoe reageer je?

Specifiek vroeg hij mij naar hoe ík zou willen dat mensen erop reageren. Eerlijk gezegd is daar niet echt een concreet antwoord op. Het is zo'n nare situatie waarin erkenning gewenst is, maar in een heel, héél specifieke afmeting. Ten minste, dat is wat mensen het meeste verwachten. Dat is ook iets dat in de hedendaagse maatschappij met al haar "politieke correctheid" erin gehamerd wordt.

Maar zo delicaat ligt dat bij mij eigenlijk niet. Ik kon niet echt een goed antwoord op de vraag vinden, maar dat wil niet zeggen dat ik hem niet tips kon geven. In plaats van het focusen op wat je wèl moet zeggen (Wat toch weer bij elke Autist anders ligt), is het veel makkelijker en efficiënter om te focusen op die reacties die je moet vermijden als een radioactieve tijdbom. Het betreft hier...

1) De overdadige "Ik-heb-een-andere-vriend-met-Autisme" reactie. Waarschijnlijk meer iets dat in sitcoms voorkomt, maar toch iets dat je absoluut niet wilt horen. "Oh, maar ik vind Autisme helemaal prima hoor. Ik heb een vriend met autisme, en hij is echt een hele goede vriend en ik kan heel goed met hem omgaan. Dus Autisme is bij mij geen probleem, nee, absoluut niet, geen enkel probleem. Want ik heb dus ook een andere vriend met Autisme. Dus dat is geen probleem. Nee. Had ik al gezegd dat ik een vriend met Autisme heb?"

Op zich is er niks mis mee dat je de ander ervan wilt overtuigen dat je geen probleem hebt met Autisme, maar er breekt toch iets in mij af als je een ander persoon als voorbeeld gebruikt om de relatie met mij te typeren. Kennis van Autisme is goed, ervaring nog beter, maar je moet ook in de gaten houden dat Autisten net zo divers zijn als andere bevolkingsgroepen. Hoe meer nadruk en waarde er op het Autisme wordt gelegd, hoe minder je je als persoon serieus genomen voelt. Vriend met Autisme? Laat het gewoon terloops vallen.

2) De "Slachtoffer" reactie. Dit is mogelijk de ergste. "Het spijt me om dat te horen.", bijvoorbeeld. Dat is in de eerste plaats een angstaanjagende reactie omdat het klinkt alsof dat einde vriendschap betekent om niks anders dan het Autisme. Maar in de tweede plaats is het ook verschrikkelijk denigrerend. Mensen met Autisme zijn geen slachtoffers van het Autistisch zijn. Het is frictie tussen Autisme en de samenleving dat voor problemen zorgt. Door de Autist als slachtoffer te behandelen bestempel je Autisme als een handicap, als een stoornis. Maar dat is niet nodig, want mensen met Autisme kunnen goed functioneren onder de juiste omstandigheden. De "Slachtoffer" reactie is denigrerend en vaak een teken van onbegrip.

3) De "Maar er is hoop!" reactie. Deze is ook erg om te horen. Het komt vaak voort uit goede bedoelingen, maar meestal slaat het uiteindelijk neer op de slachtoffer rol. "Het is te genezen!". "Er zijn medicijnen voor!". "Er is professionele hulp!". Allemaal heel aardig bedoeld, vast en zeker, maar dat gaat weer uit van het basispunt dat er iets intrinsiek mis is met Autisme. En dat is eigenlijk een mes in het hart. Mocht je advies hebben om aan te dragen, dan is het verstandig om al te openen met "Mocht je hulp nodig hebben...". Dat haalt het fout zijn uit het Autisme en legt het op individuele situaties waardoor het veel minder denigrerend is.

Dan is het vervolgens wel verstandig om je mond te houden over therapie, medicatie of genezing. Autisme is niet iets dat behandelt of genezen hoeft te worden.

Over het algemeen gelden dus de volgende twee vuistregels: Respecteer de individualiteit van de persoon, en realiseer je dat Autisme zelf geen handicap is. Als je dat in je woorden uitdraagt zal de kennismaking of bekenning vast goed verlopen!

Veel succes.

Stefan

   Ik kreeg de vraag of dit alleen op mij van toepassing is omdat ik benadruk dat alle mensen met autisme weer anders zijn.  Wat ik hier heb geschreven is wat je beter niet kunt doen, en dat geldt denk ik wel voor alle mensen met autisme.